As noites de verán son moi apetitosas para multitude de actividades: saír cos amigos, festas, acampadas… e, aínda que á noitiña tan tarde hai que esperar a que sexa noite pechada, tamén merece a pena saír a ver as estrelas, unha actividade para gozar sós, en parella, cos amigos ou en familia.

En calquera guía de astronomía falarannos do triángulo de verán e das fermosas constelacións propias destas datas, como a fantástica constelación do Escorpión (Escorpio), que está ao sur do ecuador celeste, polo que desde a nosa latitude verémola bastante baixa, preto do horizonte sur.  Antares é a súa estrela principal, unha brillante superxigante vermella que, a primeira ollada, é fácil confundir co planeta Marte (de aí o seu nome Anti-Ares, rival de Ares, nome grego do deus da guerra, que foi Marte na posterior mitoloxía romana).

consejos ver perseidas constelaciones

A figura de Escorpio recoñécese facilmente. Saturno estará algo máis arriba. Imaxe obtida co programa Stellarium.

Estamos tamén nunha época fantástica para localizar e observar ao planeta Saturno, o Señor dos aneis (aínda que o seu non é o anel único! ;)), podémolo atopar durante as primeiras horas da noite, tamén cara ao sur, non moi alto pero si por riba de Escorpio. Brillando cun ton esbrancuxado, chama a atención o contraste coa estrela Antares. É unha boa oportunidade para fixarnos en cuán distinto brilla unha estrela e un planeta. Podemos atrevernos a apuntalo cuns prismáticos (10×50, polo menos),  cos que xa poderemos ver que ten unha forma “curiosa” -necesitaremos un punto de apoio firme- ou co telescopio, que quizá nos permitirá distinguir o anel.

Pero non é de constelacións ou planetas do que quero falar nesta ocasión senón dun clásico do verán senón das Perseidas

COMO BÁGOAS (de San Lourenzo) NA CHOIVA (de estrelas). As Perseidas

Como cada ano por estas datas, ademais dalgún que outro ballón, polo menos no noroeste da península, desde calquera lugar do mundo teremos choiva de estrelas. Trátase das xa famosas Perseidas, tamén chamadas “bágoas de San Lourenzo”, que cada ano atraen a maior cantidade de xente empuxada polos medios de comunicación. Xa é frecuente que agrupacións astronómicas e organismos oficiais organicen actos públicos en lugares máis ou menos apropiados para poder observar este fenómeno, pero sabemos o que imos ver?

As estrelas fugaces ou meteoros pódense ver calquera noite, xa que se producen cada vez que unha pequena partícula entra na atmosfera terrestre e ao desintegrarse polo rozamiento co aire produce un trazo luminoso no ceo.

O brillo producido poderá ser máis ou menos intenso, dependendo do tamaño da partícula e a cor da ?luz? tamén pode variar en función da composición química. Ás veces, se a partícula é grande (da orde dalgúns centímetros), brillará con moita intensidade, nese caso falamos dun bólido e é posible que cheguemos a ver algunha explosión ou mesmo oir ruído.

Nalgúns momentos do ano a Terra, no seu movemento ao redor do Sol, debe atravesar zonas onde hai unha cantidade especialmente grande destas partículas. É entón cando durante uns días poderanse ver moitos meteoros, sobre todo ao longo dunhas poucas horas coincidindo co máximo, e entón chamámoslle choiva de estrelas. Cada choiva de estrelas recibe un nome que, normalmente, indica de onde parecen vir as estrelas fugaces, aínda que isto só é un efecto da perspectiva. As Perseidas, que parecen chegar desde a constelación de Perseo, son sen dúbida as máis coñecidas, non só porque se poden chegar a rexistrar ao redor de 100 meteoros por hora, senón porque ao producirse no verán danse unhas condicións máis agradables para ir observalas. Outras choivas importantes son as Gemínidas, que se producen a mediados de Decembro ou as Cuadránticas, a principios de Xaneiro.

Por que sempre son polas mesmas datas?

As partículas que producen as estrelas fugaces son en realidade restos de cometas. Cando os cometas achéganse ao Sol quéntanse  e ao evaporarse parte do xeo e po que os forma desenvolven a súa característica cola. Pois ben, as partículas que se desprenden quedan flotando no espazo ao longo da órbita do cometa, deixando un rastro que se chama tubo meteórico. Así que a Terra, se coincide que lle toca atravesar nalgún momento o tubo meteórico, irá “varrendo” os restos do cometa e produciranse as choivas de estrelas. Como é lóxico isto ocorre cada ano nas mesmas datas pois a Terra repite (aproximadamente) o seu movemento todos os anos.

consejos ver perseidas estrellas

Image Credit & Copyright: Xiang Zhan (Beijing Planetarium)

O “pai” das Perseidas é o  Swift-Tuttle, un gran cometa que nos visita cada 133 anos e que dará un bo espectáculo para o ano 2126, xa que pasará moi preto da Terra.

O máximo para as Perseidas este ano prodúcese a noite do 11 ao 12 de Agosto, así que o momento adecuado  para velas é, ademais desa, as 3 noites anteriores e posteriores. Ao haber lúa chea o dia 7 non será o mellor ano para velas pois a luz da lúa impedirá ver as estrelas menos brillantes.

Consellos para ver as Perseidas

consejos ver perseidas luz

Foto: Juan Ramón Rodriguez Sosa. Copyright – El Coleccionista de Instantes ©

Para gozar desta cita astronómica non é necesario nin telescopio, nin prismáticos nin nada, pero si é moi importante que nos despracemos a un sitio alto e despexado, cun horizonte amplo e o máis lonxe posible das luces de pobos e cidades, que son os peores inimigos da observación astronómica. Tampouco hai que mirar cara a ningún lugar concreto do ceo, pois os meteoros aparecerán aleatoriamente por calquera punto, aínda que sempre “escapando” da constelación de Perseo. É máis, sempre nos parecerá que aparecerán máis polo lado que non estamos a mirar…XD. É recomendable levar roupa de abrigo e ter paciencia, un termo con algo calentito para beber sempre está ben se pensamos estar bastante intre. Desde Vermislab imos permitir darvos uns consellos persoais.

  1. Esquéceche de cadeiras ou tumbonas. Consegue unha esterilla e un bo saco de durmir, tómbache ben cómodo no chan, de costas á Lúa, á que podes tapar cun paraugas escuro apoiado no chan tras a túa cabeza para que non che cegue, e que non se che pechen os ollos!
  2.  Aínda que non necesites prismáticos lévachos igualmente e aproveita a ocasión. Algúns asterismos e cúmulos de estrelas locen realmente bonitos con prismáticos, e sempre merece a pena un varrido pola Vía Láctea, asombrarache a cantidade de estrelas que poderás ver!! A Lúa cegarache, mellor déixala para outro día.
  3. Non te enfades se non ves tantos meteoros como esperabas. Os cálculos de meteoros/hora que sempre saen nos medios son para condicións idóneas de visibilidade. Se es capaz de ver sobre uns 25 ou 30 en diferentes direccións, con distinta intensidade e mesmo un par de bólidos, terás un 10 en “observador de meteoros”, se non? o próximo ano haberá máis sorte!
  4. Se vas a unha observación programada ou a un sitio onde hai máis xente…non molestes!, esquece o móbil e sobre todo a súa potente lanterna ou cegarás aos demais que quizá xa teñan os ollos afeitos á escuridade.
  5. Se non ves por onde pisas, espera un pouco, en cinco minutos a túa vista non será a dun gato, pero suficiente para arranxarchas. En todo caso podes levar unha lanterniña con luz vermella (unha pequena dun bazar, cun celofán vermello pegado estará ben). O mesmo para o coche, cando te achegues onde estea a xente, baixa as luces todo o que poidas e apágaas en canto esteas aparcado.
  6. E o máis importante …. vai con boa compañía, ri cos teus amigos porque sempre saen os bólidos ás túas costas ou ás súas, dálle unha cotenada ao que de súpeto empeza a roncar, goza do ceo nocturno aínda que se che escapen os meteoros e practica un lecer san e GRATUÍTO.