O aburrimento é un estado mental que a miúdo se asocia coa falta de actividade ou interese. Con todo, a ciencia móstranos que o aburrimento é en realidade un proceso cognitivo complexo que ten un papel importante no desenvolvemento do cerebro dos nenos/as.
O cerebro non está programado para buscar a verdade ou ser feliz senón para sobrevivir. O aburrimento é un sinal de alarma ante o fracaso de permanecer motivados/as por unha tarefa e un indicador de que o cerebro do/o neno/a está buscando unha actividade máis desafiante. Cando un/a neno/a está a aburrirse, o seu cerebro busca estratexias ou unha nova fonte de estimulación, o que pode levar á exploración e a aprendizaxe. Por tanto, o aburrimento pode ser visto como un sinal de que o/o neno/a está listo/a para aprender algo novo.
David Bueno i Torrens, doutor en bioloxía e profesor e investigador en xenética biomédica, evolutiva e do desenvolvemento indica “Hai experimentos recentes que demostran que nenos que tiveron bos intres de aburrimento, de adultos foron capaces de tomar decisións de forma máis eficiente”.
Tamén se demostrou que o aburrimento pode axudar aos/as nenos/as a desenvolver a súa creatividade e imaxinación. Aumenta a actividade nas áreas do cerebro como nos lóbulos frontais e temporais relacionadas con eses procesos. Cando un/a neno/a está a aburrirse, é máis probable que comece a xogar cos seus xoguetes ou a súa contorna de maneira non convencional, o que lle leva a desenvolver habilidades de resolución de problemas e pensamento crítico, xa que lles permiten experimentar con diferentes solucións e explorar novas ideas.
Un estudo da Universidade do Estado de Pensilvania realizado polas psicólogas Karen Gasper e Brianna Middlewood conclúe que a medida dun estado afectivo (positivo / negativo), a orientación (enfoque / evitación) e o nivel de activación ou atención (activado / desactivado) poden influír na capacidade das persoas para facer asociacións creativas e “os participantes aburridos obtiveron os mellores resultados nun test de creatividade que aqueles relaxados ou emocionados”.
É importante que os/as nenos/as teñan tempo para estar afastados/as das pantallas e as tarefas, e que teñan momentos de tranquilidade. Este tempo de descanso é esencial para o seu benestar emocional e mental. Demostrouse que un uso excesivo das pantallas e a sobreestimulación constante poden aumentar o estrés e a ansiedade nos/as nenos/as, así como diminuír a súa capacidade para concentrarse e afectar negativamente o seu soño.
“Ao obter estímulos de forma inmediata, os/as nenos/as vólvense máis impacientes e quizais menos reflexivos…tendemos a hiperestimular o cerebro dos/as nenos/as con estímulos externos, co que afogamos os intentos de xerar estímulos que veñan de dentro” explica o doutor Pablo Irimia, neurólogo na Clínica Universidade de Navarra.
“O aburrimento é importante e positivo porque é un empuxe a saír. É un motor de creatividade” afirma tamén Francesco Tonucci, pensador, psicopedagagogo e debuxante italiano.
“Algúns escritores famosos han afirmado que as súas ideas máis creativas chéganlles cando están a mover mobles, duchándose ou arrincando malas herbas. A estes momentos de inspiración chámaselles insight”, agrega Alicia Walf, neurocientífica e investigadora do Departamento de Ciencias Cognitivas do Instituto Politécnico Rensselaer de Estados Unidos.
En resumo, os últimos estudos científicos suxiren que o aburrimento ten un papel importante no desenvolvemento do cerebro e a saúde mental, e pode ser beneficioso para a motivación, creatividade, imaxinación e aprendizaxe.
Con todo, é importante lembrar que o aburrimento excesivo ou prolongado tamén pode ter efectos negativos na saúde mental e debemos buscar un equilibrio adecuado entre a actividade e o tempo libre.
En VermisLAB cremos que cada neno/a ten que ter o seu tempo e o seu espazo e fomentamos que os/as nenos/as analicen, avalíen e solucionen problemas de maneira creativa e efectiva, brindándolles a oportunidade de pensar máis aló do que está a suceder no momento. Promovemos o desenvolvemento de habilidades de pensamento crítico conectando entre o que están a aprender e a súa vida cotiá, ou buscando novas perspectivas e solucións aos problemas, pero sempre dunha maneira personalizada, buscando o equilibrio e brindando aos/as estudantes a oportunidade de explorar, conectar e crear.
Bibliografía:
David Bueno i Torrens (2017). “Neurociència per educadors”.Associació de Mestres Rosa Sensat. Recuperado de: https://otrasvoceseneducacion.org/archivos/204263
Karen Gasper & Brianna L.Middlewood (2013). “Approaching novel thoughts: Understanding why elation and boredom promote associative thought more than distress and relaxation”. Elsevier Inc. Recuperado: https://www.bbc.com/worklife/article/20170719-how-moments-of-boredom-help-us-achieve-more
Pablo Irimia (2019). Padres y Colegios Nº 143 – diciembre 2019. https://issuu.com/gruposiena/docs/143padresdiciembre
Francesco Tonucci (2018). https://www.il3.ub.edu/blog/entrevista-a-francesco-tonucci-la-escuela-tiene-como-objetivo-el-desarrollo-de-la-personalidad-de-los-alumnos/
Alicia Walf (2022). https://www.bbc.com/mundo/noticias-63972729